2022 Yılı Çalışmaları

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’müzün izniyle, Antalya İli, Serik İlçesi, Belkıs Mahallesi’nde yer alan Aspendos Antik Kenti kazı çalışmalarına, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi adına Dr. Öğr. Üyesi Mustafa Bilgin başkanlığında gerçekleştirilmesi uygun görülmüştür. Bu bağlamda Aspendos Antik Kenti çalışmaları, 04.08.2022 tarihinde bakanlık temsilcisi İstanbul Ayasofya Müzesi uzmanlarından Kenan GÖRENDAĞLI’nın kazıya katılımını takiben 05.08.2022 tarihinde başlamış, 30.12.2022 tarihinde çalışmalar sonlandırılmıştır.

Kazı ekibinin konaklayacağı, bilimsel çalışmaların yürütüleceği ve alan çalışmalarının koordine edileceği kazı evi olarak; Antalya İli, Serik İlçesi, Belkıs Mahallesi, Küme Evleri, No: 82 adresinde yer alan ve 2019 – 2020 yılları içerisinde 9 adet konteyner konularak ve peyzaj düzenlemesi yapılarak oluşturulan birimler kullanılmıştır. Kazı ekip üyelerinin konaklayabilmesi ve bilimsel çalışmaların yürütülebilmesi için uygun kent planı içerisinde, 1 adet depo, 1 adet çalışma ofisi, 1 adet fotoğraf stüdyosu, 1 adet yemekhane, 1 adet mutfak, 2’şer adet WC/Duş ve 3 adet yatakhane bulunmaktadır. 2022 yılı kazı çalışmaları için depo konteyneri düzenlenmiş, kamera sistemiyle gerekli güvenlik önlemleri alınarak, takibi yapılmaktadır. Çalışma ofisi içerisinde teknik alt yapıya ait bilgisayarlar, yazıcı ve tarayıcı, internet bağlantısı, teknik resim malzemeleri ve konservasyon restorasyon malzemeleri vb. gibi ekipmanlar bulunmaktadır. Kazı evinin bahçesi, amorf ve profilli seramik parçalarının ve diğer buluntuların ön temizlik çalışmalarının yapılması ve tasnif edilmesi için uygun şekilde düzenlenmiştir.

2022 yılı kazı çalışmaları kapsamında, ekip üyeleriyle araziye çıkılarak programda belirtilen alanların kontrolü yapılmış ve bu çalışmaların planları gözden geçirilmiştir. Arazide yapılan incelemeler ve çalışma programı doğrultusunda, 2014 – 2020 yılları içerisinde kazıları gerçekleştirilen Bazilika yapısının Vestibulum bölümünde ve bazilikayla ilişkili olarak, bazilikanın kuzeydoğusunda bulunan tonozların önündeki kuzeydoğu – güneybatı yönlü uzanan rampada tespit edilen Kuzeydoğu Merdivenleri’nde kazı çalışmalarının yapılması planlanmıştır. Bahsi geçen Vestibulum bölümündeki kazı çalışmalarına 22.08.2022 tarihinde başlanılmış, 04.10.2022 tarihinde sonlandırılmıştır. Kuzeydoğu Merdiven Kompleksinde gerçekleştirilen çalışmalar ise, 10.10.2022 tarihinde başlanılmış olup, 23.12.2022’de tamamlanmıştır.

 

2022 YILI KAZI ÇALIŞMALARI

Aspendos’da 2022 yılı çalışmaları, ağırlıklı olarak Roma Devlet Bazilikası’nın Vestibulum bölümüyle, Bazilika’nın kuzeydoğsunuda tespit edilen Kuzeydoğu Merdivenleri’nin yanı sıra Tonozlu Mekan’da gerçekleştirilmiştir.

 Roma Devlet Bazilikası

 Vestibulum 4

Devlet Bazilikası’nın Vestibulum bölümünde güneybatıdan kuzeydoğuya doğru, 2014 – 2015 kazı sezonlarında Vestibulum 1 (V1), 2016 yılında  Vestibulum 2 (V2) ile alanın en kuzeydoğusunda, 2019 – 2020 kazı sezonlarında Vestibulum 3’te (V3) kazı çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

V2 ile V3 arasında kalan ve kazısı yapılmayan kültürel dolgunun kullanım evreleriyle, tabakalaşmasının diğer alanlarla uyumunu anlamak için 2022 yılı kazı çalışmalarına bu bölümden başlanmıştır.

V4 olarak tanımlanan söz konusu kültürel dolgunun batı kenarı 5.10 m, doğu kenarı 5.15 m, kuzey kenarı 8.80 m, güney kenarı ise 8.70 m’dir. Çalışmalara deniz seviyesinden 60.56 m kotunda başlanmış,  58.86 m kotunda sonlandırılmıştır. Tabakalaşmanın tespit edilebilmesi için toprak değişiminin takip edilmesiyle saptanan beş layer. üst kottan alt kota kadar 11 Deposit kazılmıştır.

Vestibulum 4’te gerçekleştirilen kazı çalışmaları, geçmiş kazı sezonlarındaki tespitlerle paralel sonuçlar ortaya koymuştur. Çalışmalarında tespit edilen Roma (MS 1.-2. yüzyıl), Geç Antik Dönem (MS 5-7. yüzyıl) ile Orta Bizans Dönemi’ne (MS 12. yüzyıl) ait seramik buluntular, yapının kullanım evrelerini ortaya koymaktadır. Buluntuların yoğunlukla Orta Bizans Dönemi’ne ait olması, Geç Antik Dönem’de kiliseye çevrilen bazilikanın Orta Bizans Dönemi’nde de Kilisenin önemli bir bölümü olarak kullanıldığına işaret etmektedir. Yapılan çalışmalarda MS 12. yüzyıldan sonraya tarihlendirilen herhangi bir arkeolojik buluntuya şu an için rastlanmamıştır.

Kuzeydoğu Merdivenleri

Başlangıçta, Hellenistik Dönem Agorası’nın doğu kenarında yer alan Market Binası’nın, Roma Dönemi’nde Devlet Bazilikası’na dönüştürülmesi aşamasında, yapının doğu kenarına, yan yana üç adet devasal tonoz yapılmıştır. Bunlardan, en kuzeye yapılan tonozun ön açıklığı daha sonraki kullanım evresinde kapatılmıştır. Bazilikanın bu bölümündeki geç dönem düzenlemelerinin tam olarak ne zaman yapıldığını anlamak için çalışmalar bu alana kaydırılmıştır.

Girişi kapatılan 3. tonozun önündeki, kuzeydoğu-güneybatı aksındaki rampanın alt kotunda, toprak altında kısmen görülebilen iki adet basamağın kuzeydoğuya doğru devam edip etmediğini anlamak amacıyla, çalışmalara buradan başlanmıştır. Çalışmaların hemen başlangıcında, toprak altında görülen basamaklar ortaya çıkarılmış, basamakların, Bazilika’nın doğu kenarına paralel ve bitişik olarak üst kotlardaki konglomeradan ana kayaya kadar devam ettiği tespit edilmiştir. Güneydoğudan kuzeydoğuya doğru 30 m devam eden bu merdivenler, birbirini takip eden basamak-platform sisteminden oluşmaktadır. Basamak ve platformların genişliği, topografyanın ve kuzeydoğusundaki yapıların durumuna göre, zaman zaman beş metreye kadar genişletilmiştir. Dik bir eğime sahip bu alanda, basamak-platform sistemi kullanılarak alanın eğimi yumuşatılmıştır.

 

Tonozlu Mekan

Kuzeydoğu Merdivenleri’nde 4. terasta açığa çıkartılan merdiven ve platformun doğusunda kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan tonozlu bir mekan ortaya çıkarılmıştır. Kuzeydoğu merdivenlerinin üzerine inşa edilen bu yapı, ana kayaya oyulmuş bir dromos ile bağlayıcı olarak kireç harcının kullanıldığı tuğladan yapılmış tonozlu bir mekandan oluşmaktadır. Dromosla birlikte, 3.44 m uzunluğunda olan mekanın genişliği, 60 cm’dir.

Merdivenlerin üzerine oturtulan yapının doğu sınırında, temeli ana kayaya oyulmuş, dörtgen planlı bir yapı bulunmaktadır. Tonozlu Mekan’nın etrafını çevreleyen duvarları olasılıkla kaçak kazılar sonucu büyük oranda tahrip edilmiştir.

Kazılar sonucu ortaya çıkarılan buluntular, Tonozlu Mekan’nın, Kuzeydoğu Merdivenleri’nden hemen sonra inşa edildiğini ortaya koymaktadır.